Leert je het heelal te begrijpen!

Links genoemd in Robs nieuwsbrief
De links zijn per Nieuwsbrief aangegeven, hoewel er ook 'losse' video's en foto's te vinden zijn.
Als een link niet meer bestaat, kun je dat ons laten weten?

Ik plaats vanaf Nieuwsbrief #40 (mei 2017) dit soort links, zie deze pagina voor de oudere.

 

108 - september 2024
Een leuke site over de ANS. Nota bene een Belgische website die de ontwikkeling van onze eerste satelliet beschrijft!
Collega Govert Schilling heeft een mooi artikel geschreven in Sky & Telescope, over de Hubble constante.

Extra:
De geweldige Neil Degrasse Tyson vertelt over Galileo Galilei (Facebook).
Een prachtig overzicht van nevels en het menselijk oog, een hersencel en de geboorte van een cel.

106 - juli-augustus 2024
Animatie van het bekendste lavameer op Io, Loki Patera.
De animaties van de banen van de potentieel gevaarlijke planetoïden (415029) 2011 UL21 en 2024 MK vind je op deze Times-pagina.

105 - juni 2024
De complete bewerkte foto van Europa zie je hier. De dubbele opname die de details vergelijkt van de 'raw' data en de bewerkte versie zie je hier. 
De eerste vijf wetenschappelijke Euclid-foto's vind je op deze site.

 

103 - april 2024
Hier vind je de link naar een video Florent Renaud, van de evolutie van het Melkwegstelsel, vanaf 13,7 miljard jaar geleden! Ik kreeg deze via ESA. Toen was het heelal nog slechts ca. 87 miljoen jaar oud. Erg mooi om te zien hoe uit losse slierten van gas en stof langzamerhand orde komt in het gehaal, zodat het ordelijke spiraalstelsel ontstaat dat we nu 'thuis' noemen. Er is ook een groter bestand van en het is een onderdeel van Renauds Vintergatan Project.

 

101 - februari 2024
Curiosity als zonnewijzer
Als Curiosity even niet hoeft te rijden kan hij prima als zonnewijzer dienstdoen. Hier zie je twee zwart-wit video’s die de rover in 12 uur tijd maakte op 8 november 2023, op sol 4002 (zijn 4002^e dag op Mars!), met de Hazcams (de Hazard Avoidance Camera’s). Curiosity bracht zijn eigen schaduw in beeld die over het Marsoppervlak beweegt. De opdracht tot deze serie opnamen was onderdeel van de laatste set instructies die men stuurde vóór het begin van de conjunctie van Mars met de zon, toen de rode planeet achter de zon was. In die periode konden radiosignalen worden geblokkeerd (als de zon in de weg zat) of verstoord als de radiogolven door plasma rond de zon. De rovers en orbiters zoden nog wel regelmatig statusrapporten terug, over hun gezondheid. De hoop was dat er ook wolken en zogenaamde ‘dust devils’ (windhoosjes) in beeld kwamen, waaruit men over het Marsweer kon leren. Maar die zijn niet te zien.
Ingenuity op het Marsoppervlak on 3D. Rood-groen billetje nodig. 

 

100 - december 2023-januari 2024
Foto's van de maan, mozaïeken van opnamen van de Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) van de NASA, die al sinds 2009 in polaire banen om de maan beweegt. Het zijn fraaire beelden, waar je veel op kunt zien.
Hier zijn de foto's uit het artikel in hogere resolutie beschikbaar (op Wikipedia), van de voorkant en de achterkant van de maan.
Hier kun je inzoomen op de voorkant van de maan en op de achterkant.
Eerste gepubliceerde foto's Euclid (eventueel op de foto klikken voor gehele versie):

• Paardenkopnevel
• Bolvormige sterrenhoop NGC 6397
• Onregelmatig stelsel NGC 6822
• Spiraalstelsel IC 342
• Perseus Cluster

99 - oktober 2023
Juno maakte een close flyby op 15 oktober 2023, en kwam daarbij tot 12.000 km van de geologisch zeer actieve maan Io. De hoop was dat er dan een van de honderden actieve maan daadwerkelijk zou uitbarsten, en dat was zo! Zie deze link voor de opname en kijk dan naar het bovenste deel, net in de schaduw: een iel vulkanisch pluimpje. Juno gaat in december en februari ook flyby's doen, maar dan veel dichterbij, dus we krijgen snel meer te zien! 

98 - oktober 2023
De James Webb Space Telescope maakte foto's van de Trapezium Cluster (open sterrenhoop) van sterren in het hart van de Orionnevel (de helderste vier van die sterren zie je door kleine telescopen als een trapezium), in twee golflengtegebieden en in ongekende resolutie en gevoeligheid. Met de NIRCam (werkt in het nabij infrarood) liet men beelden maken in het kortegolf- en langegolfdeel van het gebied waarin het instrument waarneemt (van kort tot lang 0,6 tot 5 micron). Dat leide tot twee bijzondere beelden. ESA maakte deze met een 'slider' openbaar: ze liggen over elkaar heen en je kunt ze t.o.v. elkaar zien. 
De foto's:
Links is een opname van het korte golfkanaal van NIRCam, waarin je de nevel, de sterren en veel andere objecten ziet in nabij infrarood. Veel jonge sterren zijn nog omgeven door een dichte schijf van gas en stof waarin planeten kunnen worden gevormd. Maar sommige van die schijven kunnen vernield zijn door het felle UV-licht en de sterke sterrenwinden van zware jonge sterren in de buurt. Je ziet, als je uitzoomt, wel van die verdampende gas- en stofschijven, zegt ESA (ik denk dat dat die grijsblauwe boeggolfachtige structuren zijn die je veel ziet).
Rechts een opname van het lange golfkanaal dat gas, stof en (losse?) moleculen toont, ook in ongekende gevoeligheid in infrarood, maar met een lagere resolutie dan de andere opname. De holte rond de open sterrenhoop is voornamelijk gevuld met geïoniseerd gas (hier paars), terwijl de omgeving een mix heeft van stof en moleculair gas (hier in roden, bruinen en groenen). De heldere ‘baai’ linksboven wordt uitgevreten door zware, heldere sterren en hier worden ook veel ‘kolommen’ van gas en stof afgevreten door UV licht. 
Ik heb het over opname, maar beide afbeeldingen bestaan uit honderden afzonderlijke opnamen: de linker uit 2400 en de rechter uit 720 foto’s. 

Hieronder: links de opname in het korte golfgebied van het infraroodgebied dat NIRCam waarneemt, rechts die in de langere golven.













93 - april 2023
Hier vind je een video gemaakt van 10 uur aan waarnemingen door de Fermi ruimtetelescoop, die de gamma-sterrenhemel toont rond de locatie van GRB 221009A (9 oktober 2022). Elke opname toont energieën die groter zijn dan 100 MeV (miljoen elektronvolt); hoe helderder het rood, des te sterker het gammasignaal. Het nagloeien van het vlak van het Melkwegstelsel zie je als een brede, diagonale band. Het beeldveld is ca. 20º.
Reis over Jezero Crater, in deze fly-through video over de landingsplaats van NASA’s Perseverance rover. Je zie de krater Jezero ‘en omstreken’, samengesteld uit opnamen van ESA’s Mars Express en NASA's Mars Reconnaissance Orbiter.
Het Gaia Vari 'citizen science project' om een eigen bijdrage te geven aan de wetenschap. Daarvoor moet je foto’s en grafieken van de helderheids- en kleurvariaties van sterren analyseren en zo ook mogelijk automatische algoritmen corrigeren! Je kunt zo zelf interessante sterren ontdekken!

Klimaatnieuws: Europa droogt uit! We hebben net de op een na warmste winter sinds het begin van de metingen (1,4°C boven het gemiddelde van 1991-2020). In een groot deel van West- en Zuid-Europa is de bodem te droog. Zie deze link.
 

92 - maart 2023
Panorama Curiosity 16 december 2022. De Curiosity Mars rover maakte op 16 december met zijn Mastcam dit 360-graden panorama (van 137 opnamen) van 'Marker Band Valley, op Sol 3684 van de missie. Onder de robotarm zie je de plek van twee boorpogingen in de rotsen, met hier een detail, en hier met meetlatje.
Een mooi uitzicht op Gediz Valley, een mozaïek van 18 opnamen gemaakt op 7 november 2022.
De spaken in de ringen van Saturnus (Hubble Space Telescope). Zie tekst nieuwsbrief.
De nieuwe Webb-foto's van spiraalstelsels die in de nieuwsbrief worden beschreven, NGC 1433 en NGC 7496.

91 - februari 2023
Spectra Kameleon I
Ongeluk STS-107 - Columbia. Hier zie je dat een stuk ijs van de External Tank afbreekt en de linkervleugel van onderen raakt.
De staart van de komeet C/2022 E3 (ZTF) brak op 17 januari 2023. Zie hier een fraaie video.  

90 - december 2022-januari 2023
InSight meet meteorietinslag, op 24 december 2021. Een animatie van de krater, alsof je eromheen vliegt, zie je in deze link.
Webb-foto's M16:
NIRCam
NIRCam (uitsnede)
MIRI
De laatste twee passen precies over elkaar heen! Leuk voor PowerPoint presentaties.
En op 29 november kwam deze echt adembenemend mooie combinatie van beide instrumenten: NIRCam and MIRI Composite Image.

89 - oktober-november 2022
DART
Dit is een video van de laaste beelden die DART van de 160 m 'kleine' planetoïde Dimorphos maakte, toen deze op 27 september insloeg, om te zien of het lukt om een gevaarlijke planetoïde in een iets andere, ongevaarlijke baan te duwen.
Nieuwe foto van Jupiter-maan Europa, van 1521 km afstand, gemaakt door Juno tijdens een close flyby op 29 september. De opname werd bewerkt door amateurs, 'citizen scientists', die er deze schitterende foto van maakten.

87 - juli-augustus 2022
Perseverance en Ingenuity
Percy maakte dit schitterende panorama van het gebied waar hij nu naartoe is. Het is een sulfaatrijk gebied. Men denkt dat de donkere rotsen in het centrum gevormd zijn door zand dat werd afgezet in oude stromen of meren. Verspreide grijze rotsen die de helling aan de rechterkant bedekken zijn de restanten van het zandsteen dat dit gebied ooit bedekte. Achter de donkere rotsen, in het midden van het panorama, is een berg te zien die deel uitmaakt van het sulfaatrijke gebied. Lagen in dit gebied zie je als strepen lamgs de helling. Die lagen bieden een perfect verslag van hoe de waterverdeling en het klimaat van Mars in de loop der tijd veranderde. Het panorama is samengesteld uit tien individuele foto’s van de MastCam, gemaakt op 2 mei 2022, Sol 3462.
BepiColombo scheert langs Mercurius. Het is de tweede van zes flyby's van de kleine planeet (na één flyby van de aarde en twee van Venus), om de sonde in uiteindelijk in 2025 in de geplande baan rond Mercurius te plaatsen.

84 - april 2022
Perseverance en Ingenuity

Hier is de foto van Percy's wielsporen op Mars, zoals beschreven op pagina 4, in betere kwaliteit.
Deze foto toont een veld van keien of rotsblokken met op de achtergrond een landschap dat de bijnaam 'Santa Cruz' kreeg. Het is een panorama, een mozaïek van 24 opnamen die Perseverance op 16 februari 2022 met de Mastcam-Z maakte (op Sol 353, de 353e dag van de missie op Mars). Hier een detail, en hier nog een.

83 - maart 2022
James Webb Space Telescope

Er is een geweldige video op deze site over de uitlijning en de optische werking van de nieuwe ruimtetelescoop.
Verder een interview met de Webb Telescope experts en deze link brengt je bij een ESA-film over de mogelijkheden van de Webb, en over het vroege heelal.
Grote uitbarsting op de zon, 15 februari 2022.

82 - februari 2022
James Webb Space Telescope

Zie deze site voor een mooie animatie van het hele proces van lancering en ontplooiing van de Webb telescoop.
Een timelapse video die ESA astronaut Thomas Pesquet tijdens zijn tweede missie naar het ISS maakte, rond 4 november 2021. De camera maakte twee foto’s per seconde, en die werden  in een video verwerkt met 25 beeldjes per seconde (dus 12 maal versneld).

81 - december 2021 - januari 2022

Een video van de 13e vlucht van Ingenuity, op 4 sep 2021 gemaakt met het Mastcam-Z instrument van Percy, die op 300 m afstand staat.
Grand Tour Hubble en John Sussenbach: zie hier de foto's van 
- de Hubble
- Jupiter 18, 19 en 20 juli 2021 en Jupiter 21 aug 2021 van John Sussenbach
- Saturnus, Uranus en Neptunus van John Sussenbach; hij heeft zijn foto's gemaakt met een Celestron C14 f22 telescoop (36 cm spiegel) en een ASI462MC camera.

80 - november 2021
Het ISS op 28 september 2021, gezien vanuit de Soyuz MS-18, terwijl deze manoeuvreerde om de nieuwe docking port van het ruimtestation te bereiken. 
Video X-flare (zonnevlam; SDO satelliet) op 28 oktober 2021, met hier een opname de coronograaf (met de zon afgedekt, je ziet de directe omgeving van onze ster) van de SOHO. Beelden cia SpaceWeather.com.

78 - september 2021
Perserverance op Mars
Niet alle beelden die ik binnen krijg zijn geschikt voor in Robs Nieuwsbrief, omdat de details te klein zijn, of omdat het om een video gaat. Daarom hier wat recente beelden.
Ten eerste een video van de activiteiten van Perseverance met zijn robotarm toen deze op 10 juli 2021 stenen onderzocht in een gebiedje dat men 'Cratered Floor Fractured Rough' noemt (Sol 138). De foto's werden gemaakt met een van de hazard camera's van de rover.
Deze foto vind je in de nieuwsbrief, maar hierop kun je duidelijke de rover zien staan (de helderwitte stip! Zie ook de uitvergroting). Het gaat om het gebied 'South Séítah' in de Jezero Crater. De foto werd gemaakt tijdens Ingenuity's 11e vlucht, op 4 augustus 2021. Onderaan zie je de schaduw van de helikopter. 
Deze opname toont het gebied waar Percy zijn eerste steenmonsters ging nemen. Men is met name geinteresseerd in de lichtgekleurde platte stenen ('paver rocks': 'straatstenen'). De afbeelding bestaat uit 28 individuele opnamen van de rovers rechter Mastcam-Z camera, gemaakt op 8 juli (Sol 136). De beelden zijn gekalibreerd en je ziet dus wat je daar zou zien. Er is ook een 3D versie van; daarvoor moet je een rood-groen (of rood-blauw) brilletje hebben. Leuk om te zien.
Dat geldt ook voor deze foto, de helikopter-view van Ingenuity op 24 juli 2021, tijdens diens 10e vlucht. Het gebiedje, dat je hier op een gewone foto ziet, wordt door het team 'Raised Ridges' genoemd. De stereo-opnamen zijn nuttig om te bepalen of bepaalde gebieden meer onderzoek verdienen.
The stereo images of the geologic feature were taken at the request of the Mars Perseverance rover science team, which was considering visiting the ridges during the first science campaign. On Earth, similar fractures in desert environments might be a clue to past liquid water activity and thus past habitability.

Een prachtige foto van een krater in de buurt van de door 'droogijs' (bevroren kooldioxide) bedekt noordpool van Mars, gemaakt met de HiRISE camera van de Mars Reconnaissance Orbiter (MRO).
Een fraaie animatie van een vlucht over Ganymedes en Jupiter (beelden Juno, juni 2021).
En schitterende animaties van vluchten over Pluto en zijn grootste maan Charon, van beelden gemaakt op 15 juli 2015.
Een nieuwe ESA-video waarin astronaut Thomas Pesquet je meeneemt op een tour door het International Space Station. Let op: Pesquet is een Fransman, dus spreekt alleen Frans. 
De video van de spiraalbeweging van de ringen van Saturnus, als gevolg van de gelatinepuddingachtige kern (Sky & Telescope).

77 - juli-augustus 2021

Deze prachtige timelapse met de Melkweg 'gestabiliseerd' laat goed zien dat de aarde om haar as draait op Twitter).
De foto's van Ganymedes van 7 juni 2021: detail van het oppervlak met de Stellar reference Camera en Ganymedes van 1038 km afstand (JunoCam).

76 - juni 2021
Perseverance en Ingenuity
Video van de eerste vlucht van Ingenuity, op 19 april 2021.
Dit is leuk - als je een roodgroen 3D brilletje hebt: de derde vlucht van Ingenuity, op 25 april, in 3D! Werkelijk schitterend!
Op deze video van de vierde vlucht hoor je Ingenuity zoemen, tijdens de vlucht van de kleine helikopter.
De video van de vijfde vlucht, op 7 mei.

Hier zie je een soort video van een panorama van de Jezero krater op Mars, gemaakt door Perseverance.
Een nieuwe opname van de Veil Nebula (sluiernevel), op 2100 lj in de Zwaan, van de Hubble, met zijn Wide Field Camera 3 en nieuwe bewerkingmethodes.
Het verschil tussen de maan in perigeum (dichtst bij) en apogeum (verst weg): eigen video.
De Solar Orbiter beelden werden verwerkt tot deze video, waarop je een CME ziet ontstaan (zie pagina 7 van deze nieuwsbrief).
Kees de Jager overleden. Nog geen maand na zijn 100e verjaardag, die groots maar digitaal werd gevierd, overleed deze wereldberoemde astronoom op 27 mei. Ed van den Heuvel schreef een In Memoriam.

Hubble jarig
Op 24 april was het de 31e 'verjaardag'  van de Hubble Space Telescope, althans van zijn/haar lancering. Zie deze eigen video over het verschil van de Pillars of Creation in de Arendnevel (M16) in visueel en infrarood licht. Het is een deel uit mijn cursus 'Leer het heelal begrijpen', in de les over de vorming van sterren. Wat je in het GIFje ziet is een aangepast stukje uit die les, met een opname in zichtbaar licht en een in infrarood. In infrarood 'kijk' je dwars door de wolken gas en stof waaruit de sterren ontstaan. En hoewel de sterren zelf nauwelijks te zien zijn (die zijn te heet voor infrarood, je ziet ze in zichtbaar licht), zie je wel waar nieuwe sterren in delen van die gas- en stofwolken ontstaan.

 

75 - april-mei 2021
Landing Perseverance:
Visualisatie van de Perseverance Rover die op Mars rondrijdt.
Perseverance beweegt een wiel.
Een animatie van het plaatsen en de vlucht van de Ingenuity (helikopter).
Geluiden op Mars, van persberichten van NASA (fragmenten zelf opzoeken): de wind op Mars (enkele fragmenten) en de rover die rondrijdt (geluid dat niet te lang wilt horen...)
Video van de landing (echte beelden)
Het openen en sluiten van het bovenste deel van het Sample Caching System (Carousel doors).
Het openen en sluiten van het onderste deel van het Sample Caching System (Carousel doors).

Volgende nummer: Een nieuwe opname van de Veil Nebula (sluiernevel), op 2100 lj in de Zwaan, van de Hubble, met zijn Wide Field Camera 3 en nieuwe bewerkingmethodes.

74 - februari-maart 2021
Landing Perseverance
Bekijk de Perseverance Rover is 3D. En volg de landing. Hier is de mission trailer.
Meer mogelijkheden om de landing van Perseverance te volgen vindt je hier.
Andere onderwerpen:
Het ontstaan van de Blue Ring Nebula (rond de ster TYC 2597-735-1.
Volg de landing van Perseverance op Mars, op 18 februari 2021, met deze experience.
De eerste tektonische reconstructie van de wereld van de afgelopen 1 miljard jaar (Merdith et al 2021).

73 - oktober 2020 - januari 2021

Tour over het oppervlak van de planetoïde Bennu, waar in oktober 2020 bodemmonsters (zie deze link) werden genomen die nu onderweg zijn naar de aarde.

72 - september 2020

Flight over Korolev Crater: een video van beelden van de 82 km grote krater op Mars, door Mars Express. Ten zuiden van het Olympia Undae duinenveld dat deels de noordpoolkap omringd. De krater is permanent gevuld met waterijs, een 1,8 km dikke laag die tot nét onder de 2 km hoge kraterwand ligt. Het is het grootste reservoir aan poolijs buiten de poolkap.
Deze video zoomt in op Jezero crater, waar op 18 februari 2021 NASA's nieuwe rover Perseverance zal landen. De lancering is (was) op 30 juli 2020. De video is gebaseerd op beelden van ESA's Mars Express missie.
Mysterie heldere vlekken op Ceres opgelost. Zie hier voor een animatie, hier voor de foto. Verder enkele fraaie 3D beelden, voor als je een rood-groen brilletje hebt:
- de zuidoostelijke bodem en kraterrand van Occator;
- hydrothermale putten en koepels in Occator;
- hydrothermale afzettingen in Occator;
- afzettingen in Occator van bij de inslag gesmolten materiaal.

 

Sterrenkunde

Carl Sagan legt in zijn TV-serie Cosmos uit waarom Eratosthenes ruim 2000 jaar geleden de omtrek van de aarde kon uitrekenen:
zie deze link.

Zonnestelsel

Algemeen

Dit is een video waarin de afmetingen van de grootste en een aantal kleine zonnestelselobjecten met elkaar worden vergeleken.
Erg mooi gemaakt en erg verhelderend.

Hier een andere video met een overzicht van afmetingen van objecten en afstanden in het heelal

Hier een animatie die op een geweldige manier de schaal van objecten in het zonnestelsel en daarbuiten, en de schaal van het heelal toont.

Een video waarin je wordt meegenomen, van Louise in San Francisco, en dan steeds verder weg; en dan, weer vanuit Louise, zoom je steeds verder in, op de kleinste deeltjes.

Geluiden van planeten en Pluto
 

Zon

De enorme zonnevlek AR2665, zo groot als Jupiter, verscheen op 6 juli aan de linkerkant van de zon (hij 'kwam op' als het ware). Tot en met 17 juli was hij te zien (de rotatieperiode van de zon is rond zijn equator ongeveer 25 dagen). Op 14 juli was er een flinke uitbarsting waarbij een M2 zonnevlam ontstond, op een moment dat de AR2665 naar de aarde gericht was. Opmerkelijk was dat de uitbarsting meer dan twee uur duurde, waarbij het een salvo aan röntgenstraling en energetische protonen wegstuurde. Die ioniseerden de bovenste lagen van de aardatmosfeer. Latere, mildere geomagnetische stormen zorgden rond het weekend van 16 juli voor meer poollicht.
Hier is een NASA video van AR2665 gedurende enige dagen.

Een fraaie video van poollicht boven de Zuidpool: Aurora Australis. Gemaakt door Robert Schwarz, een operator van de Keck Telescope Array van het Amundsen-Scott South Pole Station. Hij leeft en werkt daar zes maanden van het jaar, 24 uur per dag. En zijn hobby is astrofotografie! De afgelopen veertien winters heeft hij foto's gemaakt van de poolnachten, bij soms -70°C, en taferelen gezien die je nergens anders op Aarde kunt zien. Hij heeft daar de video mee gemaakt.

Planeten

Aarde
Deze video vertelt over de waterkringloop van de aarde.


Mars
Een animatie van Phobos, samengesteld uit drie opnamen van ESA’s Mars Express op 12 september 2017 (met haar High Resolution Stereo Camera , HRSC). Je ziet een deel van het opkdalige oppervlak van Phobos, de grootste van de twee kleine natuurlijke satellieten van Mars. Dit zijn ingevangen planetoïden, niet tegelijk met de planeet ontstaan.

Een interactieve kaart van Mars op basis van MRO-opnamen. Erg fraai!

Een video van wervelwinden in de krater Jezero (NASA, 1 juni 2022).

Saturnus
Deel 1 van een film over Cassini bij Saturnus.
Deel 2 van een film over Cassini bij Saturnus.

Jupiter
Mooie animatie waarin de afmetingen van alle manen van Jupiter worden getoond en vergeleken.

Kleine werelden

Video's Titan, Pluto en Ceres
Drie leuke video's, met een reis over de krater Occator op Ceres, een filmpje 'Wat Huygens zag op Titan' (de grootste maan van Saturnus) en een waarbij je langs Pluto vliegt.

Krater Occator Ceres            Pluto                                        Titan

Pluto
Er zijn op 14 juli 2017 (twee jaar na de passage) twee nieuwe NASA video's (animaties) uitgebracht waarin New Horizons langs Pluto en Charon scheert: Pluto / Charon.

Ceres

• Ceres van binnen: had, of heeft de dwergplaneet nog een oceaan?

Deze animatie toont Ceres, door Dawn 'bekeken' van1470 km boven het oppervlak. De kleurenkaart die er rechts overheen is geprojecteerd laat de door de ruimtesonde gemeten variaties in Ceres' zwaartekrachtsveld zien, en geeft aanwijzingen over de interne structuur van de dwergplaneet. De rode kleuren geven positieve waarden aan, corresponderend met waarden die groter zijn dan verwacht; de blauwe kleuren geven gebieden aan met een zwakkere gravitatie dan verwacht.

Twee prachtige opnamen van de dwergplaneet (december 2017):

• een zeer HR mozaïek van Ceres, met Occator Crater in het centrum. De grote JPG zou, afgedrukt op 300 dpi, 110 bij 110 cm groot worden!

• gesimuleerde 'perspective views' van Occator Crater

Kometen
Komeet Machholz scheert langs de zon
Op 27 oktober 2017 scheerde de komeet 96P/Machholz langs de zon, op 18 miljoen km van onze ster (Mercurius bevindt zich op ongeveer 58 miljoen km). Deze kortperiodieke komeet doet dat overigens elke 5,24 jaar. En elke keer heeft hij erg te lijden onder de enorme hitte van de zon. In 2002 braken er daardoor twee kleine fragmenten van de komeet af. Dat kan ook nu gebeuren, dat zal de komende dagen blijken. De Solar and Heliospheric Observatory (SOHO) houdt het allemaal goed in de gaten, met coronografen, telescoopsystemen met de mogelijkheid het directe, felle licht van een ster te blokkeren.
Machholz is geen gewone komeet, zijn baan houdt verband met meerdere andere zaken in het zonnestelsel: drie meteorenzwermen ('sterrenregens'), twee families van 'sungrazing' kometen (kometen die vlakbij de zon komen) en de planetoïde 2003 EH1. Duizenden jaren geleden was deze hele club waarschijnlijk deel van een object dat is geëxplodeerd of uiteen gevallen bij een heftige gebeurtenis.
De vraag is ook: hoort dit object wel tot het zonnestelsel? Een studie uit 2008 geeft aan dat de komeet zeer vreemde, abnormale moleculaire verhoudingen heeft (het gaat dan om de gassen rond de komeet). Misschien is het object uit een ander planetenstelsel weggestuurd en later ingevangen door de zon.

Komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko ('Rosetta komeet')
Op 21 juni maakte ESA bekend dat alle high-resolution beelden en data van Rosetta nu beschikbaar zijn in ESA’s archieven. In het persbericht werd ook een video opgenomen met de laatste beelden tijdens Rosetta’s uiteindelijke afdaling naar het oppervlak van het kleine object: Rosetta's laatste beelden.

Ruimtesondes

Waar zijn de Voyagers en New Horizons?
De Voyagers verwijderen zich met ongeveer een half miljard km per jaar. Waar zijn ze nu? En waar is New Horizons? Je vindt die informatie op de website Spacecraft escaping the Solar System.

Wil je berekenen hoe lang een radiosignaal (of lichtsignaal) nodig heeft om de aarde te bereiken, gebruik dan deze tool:
Convert Kilometers to Light Hours.

Hoe snel vliegt New Horizons, vergeleken met een vliegtuig? De wolken scheren voorbij gezien vanuit een gewoon vliegtuig, de SR-71 Blackbird én New Horizons! Grappig gedaan.

Meer over de Voyagers
Als je meer wilt weten over hoe men met behulp van de Voyagers en andere ruimtevaartuigen beelden verkreeg, kijk dan eens op de website van mijn broer Hans: Beelden uit de ruimte.

Ruimtevaart

Video over het ISS (ESA, 19 juli 2017) Go Inside the International Space Station with Google Street View.

Algemeen astronomie

Getallen: hier een overzicht van de namen van zeer grote en zeer kleine getallen

Deze video is een soort Powers of Ten, waarbij je steeds in stappen van 10 van de aarde af gaat.

Emissie spectra van de elementen: link en foto:

Klimaat

Rising Seas - Een ESA filmpje over versnelde stijging van de zeewaterspiegel, 24 september 2018.
Natuurgeweld in de Gelderse en Eemvallei - Fraai gemaakte reconstructie van de wisselende landschappen in het midden van Nederland in de laatste kwart miljoen jaren, als gevolg van een schommelend klimaat. Onze regio is door natuurgeweld meermalen grondig verbouwd. Geen van ons heeft het gezien en geen van ons zal het ooit zien. Daarvoor leven wij veel te kort. Vandaar deze reconstructie.
 

Meer over sterrenkunde voor de echte liefhebbers

Zenit is hét sterrenkundetijdschrift van Nederland en Vlaanderen, voor wie bij wil blijven op het gebied van sterrenkunde en amateursterrenkunde!

De Sterrengids is de jaargids voor alle hemelverschijnselen in een jaar, zoals de posities van zon, maan, planeten, planetoïden, kometen en meteoren. Met een maandkalender en een dagoverzicht weet u precies wanneer wat te zien is, met toelichting aan de hand van sterrenkaarten, foto’s, tekeningen en tabellen. Daarnaast biedt het jaarboek veel achtergrondinformatie en verdieping. Het is een geweldige gids, een must voor de echte liefhebber! Neem een abonnement zodat je op tijd de Sterrengids voor het nieuwe jaar in huis hebt!
Aangezien onze planisferen en andere sterrenkaarten niet de posities van de planeten en kleinere zonnestelseobjecten kunnen laten zien (anders zou je ze elk jaar moeten vervangen), gebruik ik zelf de posities uit de Sterrengids, en behandel ik de Sterrengids ook uitgebreid in cursussen als 'Leer het heelal begrijpen' en 'Doe meer met je planisfeer'. Zo leer je de Sterrengids optimaal te gebruiken! Zie ook deze pagina.

Voor scholen en evenementen

NOVA Mobiel Planetarium

Kapteyn Mobiel Planetarium

Sterrenwachten en musea

OBSERVEUM (museum & sterrenwacht in Burgum) en CosmoGraphics. Zie deze link.
 

Algemeen

Fraai voor aan de wand, deze prints van Exclusive Gems: link

Artikelen over techniek en geschiedenis
Mijn broer Hans heeft een grote reeks artikelen geschreven over techniek en geschiedenis, en vooral de combinatie, in de vorm van de geschiedenis van beroemde vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog en de V1 en V2. Ook erg veel over stoom en de stoommachine. Zie deze link.

 

93 - april 2023
Hier vind je een video gemaakt van 10 uur aan waarnemingen door de Fermi ruimtetelescoop, die de gamma-sterrenhemel toont rond de locatie van GRB 221009A (9 oktober 2022). Elke opname toont energieën d
93 - april 2023
Hier vind
98 - oktober 2023
De 

 

100 - december 2023-januari 2024
Foto's v

 

103 - april 2024
Hier vind je

 

Extra: 
De gewe