Op deze pagina enkele foto's en illustraties die de media vrij kunnen gebruiken.
Illustraties en foto's
Hieronder een aantal illustraties en foto's die in de PowerPoint lessen worden gebruikt, naast honderden andere illustraties (alle gemaakt door Rob Walrecht) en prachtige deepsky opnamen.
Hierboven: Wat vertellen kleuren ons?
Praktisch alles wat we weten over het heelal komt in de vorm van elektromagnetische straling, zoals het licht. Nog niet zo lang geleden was dat alleen maar zichtbaar licht, maar nu kunnen we ook andere elektromagnetische straling waarnemen, zoals radiostraling, infrarood, ultraviolet, röntgenstraling en gammastraling. Beelden die in iets anders dan zichtbaar licht zijn gemaakt hebben natuurlijk geen echte kleuren, want die zijn er alleen in zichtbaar licht!
Maar wat vertellen die echte kleuren ons? In deze fraaie opname van het sterrenstelsel M51 zie je veel rode wolkjes. Dat zijn reusachtige wolken van gas en stof waarin sterren worden geboren! Wat je ziet is waterstof gas dat onder invloed van de gloeiendhete UV straling van pasgeboren, hete sterren rood gaat oplichten. Overal in het heelal zie je die rode kleur, de kleur van de geboorte van sterren.
Jonge sterren zijn heel heet en daarom blauw (rode sterren zijn juist koel). Je ziet ook veel blauw in dit sterrenstelsel: de jonge, hete sterren en wolken gas en stof die door blauwe sterren worden verlicht. Credit: HST/NASA/ESA.
Hierboven: een sterrenstelsel ontleed
Andere straling dan licht geeft ons andere informatie. In het midden zie je het sterrenstelsel M81, in de Grote Beer, in zichtbaar licht. De andere plaatjes zijn gemaakt met straling van andere golflengten.
1. Radiostraling laat ons vooral zeer koud, neutraal waterstofgas zien.
2 - 6. In infraroodstraling (of in dit geval het sub-millimetergebied) zie je zaken die warmer zijn. Het is veelal stof dat door nabije sterren wordt opgewarmd (zoals 3) en de donkere Interstellaire Moleculaire Wolken (zoals 2) waaruit sterren en planeten geboren worden. Plaatje 4 laat de sterren goed zien.
7 - 9. Hoe heter het object des te kleiner de golflengte van de straling. Voorbij het zichtbare licht komen we ultraviolet tegen (de straling waardoor je in de zon verbrandt), röntgenstraling en gammastraling. De onderste drie plaatjes zijn in UV en röntgenstraling en daarin zie je zeer hete, jong sterren (in 7 blauw gekleurd; kleuren zijn naar believen door de onderzoekers toegekend). Plaatje 8 toont de heetste straling in blauw, de koelere in rood. Rechtsonder een combinatie van UV- en röntgen. Gebieden van röntgenstraling zien we helder rood gekleurd. De heldere punt in de kern is röntgenstraling veroorzaakt door gas dat in een zwaar zwart gat valt. Andere heldere röntgenbronnen zijn dubbelsterren of supernovaresten.
Illustratie Rob Walrecht, foto's van diverse bronnen.
Links: Waarom is Pluto geen planeet meer?
Dit is een vraag die veel gesteld wordt en die in de cursus uiteraard aan bod komt! Credit: NASA/JPL.
Rechts: Hoe is het zonnestelsel ontstaan en daarna ge@evolueerd tot wat het nu is?
Waarom is er bijvoorbeeld het verschil tussen de kleine planeten dichter bij de zon, die voornamelijk uit gesteenten en metalen bestaan, en de grote gasreuzen en ijsreuzen verder weg van de zon? Hoe kan het dat zoveel werelden in het zonnestelsel vol kraters zijn? Credit: NASA/JPL.
Links: Hoe worden sterren geboren, hoe ziet hun leven eruit en hoe gaan ze dood?
Deze Hubble-foto toont het stervormingsgebied N90 in de Kleine Magelhaense Wolk, een satellietsterrenstelsel van de Melkweg, op slechts 200.000 lichtjaar afstand. De jonge, hete en dus blauwe sterren (zie hierboven) hebben met een intenste straling een gat gebrand in de enorme wolk gas en stif waaruit ze ontstonden. Zo blokkeren ze de vorming van nog meer sterren, hoewel uit zo'n reusachtige wolk vele honderden kleine of tientallen zeer grote sterren (of een mix) kunnen ontstaan. Zo'n groep jonge sterren die uit dezelfde wolk zijn gevormd noemen we een open sterrenhoop. Ook de zon was ooit onderdeel van zo'n 'familie' van sterren. In de loop der tijd gaan alle sterren hun eigen weg, net als bij mensenfamilies. Credit: HST/NASA/ESA.
Rechts: Hoe verschilt het zonnestelsel van andere planetenstelsels en wat weten we nu over die exoplaneten?
Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat het zonnestelsel een buitenbeentje is, als het gaat om de soorten planeten (qua samenstelling en grootte). De meeste andere planetenstelsels hebben 'superaardes' en 'mini-Neptunussen', en in die klasse heeft het zonnestelsel niets. Waarschijnlijk is Jupiter de boosdoener, geholpen door zijn maat Saturnus... Hier een 'artist impression' van het TRAPPIST-stelsel met zijn zeven aardachtige planeten. Drie daarvan bevinden zich in de 'leefbare zone', het gebied rond een ster waar op een planeet vloeibaar water zou kunnen voorkomen! Dat is interessant voor onze zoektocht naar buitenaards leven. Credit: NASA/JPL-Caltech.
Foto's schaalmodellen in gebruik
De foto's hieronder zijn gemaakt tijdens de pilots van de cursus Leer het heelal begrijpen, 2012-2014.
Credit: Rob Walrecht.
Foto's Rob in actie
Gemaakt tijdens de pilots van de cursus Leer het heelal begrijpen, 2012-2014.
Hieronder
Links: Prof.dr. Ed van den Heuvel
Rechts: Prof.dr. Henny Lamers
end